چاپ مرکزی

خانه لاریها و بادگیر آن هتل لاله یزد مربوط به دوره قاجار است و در یزد، خیابان امام خمینی، محله فهادان، مجاورعمارت کلاه فرنگی واقع شده و این اثر در تاریخ 24 بهمن 1375 با شماره هتل خاتم یزد ثبت 1837 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت  هتل لاله یزد رسیده‌است. ساختمان خان لاری ها با توجه به سبک کّلی منازل اعیانی دور خود ساخته شده؛ یعنی خانه ای است با دو قسمت اندرونی و بیرونی – حیاط  هتل خاتم یزد در مرکز و قسمت های اعیان نشین به صورت چهار فصل در هتل لاله یزد پیرامون حیاط. از قسمت شمالی به عنوان زمستانه و از قسمت جنوبی به عنوان تابستانه استفاده می شد هتل لاله یزد که شامل تالار و بادگیر هتل خاتم یزد است. از ضلع شرقی که شامل اتاق آیینه مطبخ سرداب و سایر فضاهاست به عنوان پاییزه و از ضلع غربی به عنوان بهار خواب استفاده می شد. مالک آن حاج محمد ابراهیم لاری بوده است. هتل لاله یزد از این مکان هتل خاتم یزد سابقا به عنوان خانقاه نعمت اللهی استفاده می شده است. مساحت آن حدود 1700 متر و زیر هتل خاتم یزد بنائی معادل 1200 متر مربع را داراست.

دخمه زرتشتیان را با هتل کوروش یزد نام برج خاموشان و برج سکوت نیز می‌ شناسند. در 15 کیلومتری جنوب شرقی یزد و در حوالی منطقه صفائیه، بر بلندای کوهی رسوبی و کم ارتفاع به نام کوه دخمه، دو عمارت سنگی مدور برج مانند با فضای هتل کوروش یزد میان تهی قرار دارد که به دخمه یا دادگاه هتل ادیب الممالک یزد زرتشتیان مشهور است. یکی قدیمی‌ تر به نام مانکجی هاتریا (زرتشتی هندی‌الاصل) و دیگری که جدیدتر می‌ باشد به نام گلستان معروف است که مربوط به دوره قاجاریه هتل کوروش یزد می‌ باشد. دخمه گلستان 25 متر قطر دارد و ارتفاع دیوار آن از سطح تپه 6 متر است. دخمه مانکجی نیز 15 متر قطر دارد. کارکرد این برج برای هتل ادیب الممالک یزد دفن جنازه‌ها بوده‌ است. در گذشته دور جنازه‌ها را بالای برج می‌ گذاشتند تا خوراک پرنده‌ ها شود. بعدها استخوان‌ ها را در چاهی می‌ ریخته‌ اند. این کار برای هتل کوروش یزد جلوگیری از آلوده شدن هتل ادیب الممالک یزد خاک بوده‌ است.وسط فضای میان تهی دخمه چاهی وجود دارد که به “استودان” معروف است و استخوان‌ های به هتل ادیب الممالک یزد جای مانده از اجساد را داخل آن می‌ ریختند.

یکی از ویژگیهای بارز شهرسازی هتل فهادان یزد محله های قدیم یزد، کوچه ها و گذرهای سرپوشیده آن هستند که به آنها “ساباط” گفته می شود. هدف از طراحی و اجرای ساباط این است که انسان گرمازده کویر را دمی در زیر سایه خود، از تابش خورشید هتل فهادان یزد در امان نگهدارد. ساباط هتل داد یزد در لغت به معنای راهرو، دالان و سقفی است که بر روی کوچه ها و معابر ساخته می شود. معماران یزدی نه تنها تمام جوانب را در ساخت داخل خانه مد نظر داشته اند، بلکه در ساخت هتل فهادان یزد کوچه هم هتل داد یزد با توجه به نیازها و شرایط اقلیمی و فرهنگی مردم منطقه، ویژگیهای ارزنده و جالب توجهی را در نظر داشته اند. یکی از خصوصیات بارز محله های قدیمی در استان یزد، کوچه ها و گذرگاههای هتل فهادان یزد سرپوشیده ی آن به نام «ساباط» است. ساباط‌ها (سابات) از ویژگی‌های معماری زیست بوم‌های هتل فهادان یزد گرمسیر و کویری هستند. یکی هتل داد یزد از کارکردهای سابات پدید آوردن سایه و جایگاهی خنک برای رهرگذران است.این سازه به سبب نیمه پوشیده بودن در تابستان به پدید آمدن کوران هوا می‌انجامد که هوای درون هتل فهادان یزد سابات را از بیرون آن خنکتر می کند. همین نیمه پوشیده بودن در زمستان به گرمتر شدن هوای درون سابات از بیرون آن هتل داد یزد می انجامد. سابات‌ها همچنین مایه یکپارچگی و استواری خانه‌های کنارشان هستند و به آنها در پایداری در برابر هتل داد یزد نیروهای پدید آمده از فشار سازه کمک می‌کنند.

قنات زارچ، قدیمی هتل سنتی مهر یزد ترین قنات در جهان است که در استان یزد واقع شده است. طول قنات زارچ به 120 کیلومتر می‌رسد و تعداد چاه های آن 2115 حلقه است. قنات زارچ یزد ، طولانی ترین قنات ایران و بیست و سومین قنات ایران هتل سنتی مهر یزد است که در فهرست آثار ملی هتل ملک التجار یزد کشور ثبت شد. قنات زارچ دارای سه سرشاخه به نامهای شور ، شیرین و ابراهیم خویدکی است که در زمان  هتل ملک التجار یزد حاضر فقط شاخه شور این قنات فعال است و دو شاخه دیگر بدلیل هتل سنتی مهر یزد افت سطح آب زیر زمینی کم آب و سپس خشک شده اند. قدمت این قنات نزدیک به سه هزارسال تخمین زده شده است و با توجه به اینکه هتل ملک التجار یزد قنات قبل از اسلام و در زمان زرتشتیان حفر شده است، برخی از هتل سنتی مهر یزد میله های چاه آن به رسم آن هتل ملک التجار یزد دوران، به صورت مربع حفر شده است در بین قنوات منحصر به فرداست. قنات زارچ را باید از نظر نوع مسیر و طولانی بودن آن ،شاهکاری دانست زیرا طول مسیر اصلی ، همراه با شاخه های هتل سنتی مهر یزد آن حدود 80 کیلومتر هتل ملک التجار یزد است . مبدأ قنات در حوالی روستای فهرج است که پس از طی روستاهایی مانند خویدک ،دهنو و اکرمیه وارد شهر یزد گردیده از محلات مختلف شهر از جمله میدان امیر چقماق عبور هتل سنتی مهر یزد کرده و پس از گذر از هتل ملک التجار یزد مسجد جامع ،از شهر یزد خارج و بطرف زارچ حرکت میکند.

چشمه آبگرم مرتضی علی، از هتل صفائیه یزد جاذبه‌های گردشگری طبیعی در شهرستان کویری طبس در استان یزد است. این چشمه در مسیر گردشگری روستای خرو و در فاصله ? 27کیلومتری هتل مشیرالممالک یزد شهر طبس واقع شده‌ است. برای رسیدن به این چشمه باید حدود 5 کیلومتر پس از شهر طبس را به صورت پیاده که عمدتاً از داخل آب می‌باشد طی کرد. در این منطقه چشمه‌های هتل صفائیه یزد متعدد آبگرم و آب سرد وجود هتل مشیرالممالک یزد دارند که بزرگ‌ترین آن‌ها را که از درون حفره‌ای به بیرون تراوش می‌کند را حمام مرتضی علی می‌گویند. هتل مشیرالممالک یزد آب گرم چشمه از دیواره سمت راست به داخل رودخانه می‌ریزد و همین، سبب ایجاد اختلاف دما در چشمه می‌شود که گاهی به 10 درجه نیز می‌رسد. غلظت بیشتر آبگرم و تفاوت ساختاری آن با آب سرد جاری در کف رودخانه باعث می‌شود که این آب‌ها تا مسافت حدود 300 متری بستر هتل صفائیه یزد رودخانه پیش روند در حالی هتل مشیرالممالک یزد که به طور کامل با هم مخلوط نشده‌ و در بستر رودخانه قابل تفکیک هستند. به این ترتیب در یک طرف رودخانه آب سرد و در طرف دیگر آبگرم جریان دارد و می‌توان یک پا را در طرف گرم رودخانه فرو برد و پای دیگر را در طرف سرد هتل مشیرالممالک یزد رودخانه، پدیده‌ نادری که شاید در هیچ نقطه دیگر کشور فرصت هتل صفائیه یزد تجربه آن وجود نداشته باشد. علاوه بر آن، خواص درمانی آب این چشمه‌ها می‌تواند هتل صفائیه یزد گردشگران زیادی را به این منطقه جذب نماید. این چشمه‌ها منبع تأمین آب اغلب مزارع و باغ‌های طبس می‌باشد که از طریق نهر آبی به هتل مشیرالممالک یزد این شهر منتقل می‌شود.